E-laborate: Carolingian Scholarship

Annotations

1

MARTIANI praenomen

2

MINEI cognomen

3

FELICIS agnomen

4

FELICIS fortuna

5

CAPELLAE despectiue quasi pecualis

6

AFRI CARTAGINIENSIS locus

7

DE NUPTIIS SATYRICON LIBRI VIIII

8

PHILOLOGIAE amor sermonis vel sapientiae

9

LIBER PRIMUS INCIPIT Iste Martianus genere Cartaginensis fuit. Studuit autem primo phylosophiae postmodum autem poetriae. Partim quidem Romae, partim in Italia. Unde culpat se cur deseruerit phylosophyam converteritque se ad poetriam. Edidit namque novem libros: duos primos de nuptiis Mercurii et Phylologiae. Septem sequentes de totidem liberalibus. In quibus quaedam per figmenta disserens quaedam rei ueritatem exsequens operi finem dedit. Interpretatur autem Mercurius quasi mercatorum chirios i. dominus vel medius currens vel sermo discurrens quia inter mercatores sermo discurrit qui hermes Grece, Latine sermo dicitur. Cui etiam a pictoribus caduceum datur in manibus geminis serpentibus innexum. Quia proprium est sermonis iurgia et lites et rixas mercatorum sedare et sedando separare. Titulus autem huius operis quattuor dat nomina auctori suo. Sed cur Mineus dicatur non claret nisi forte a quodam rubore. Periochia i. circumstantia quae significat personam, locum, tempus, rem, qualitatem, causam et facultatem i. quos imitatus fuerit Socratem uidilicet et Epimenidem. Quae omnia ostendit libri huius initium praeter tempus quod reliquit inquirendum quod adhuc incertum est. Titulantur hi duo priores libri de nuptiis Mercurii et Phylologiae et non absque ratione. Cum enim Phylologia amor rationis interpretetur, Mercurius vero in significatione sermonis ponatur, patet profecto quia quibus non est ratio ac uigor sapientiae quae propalatur per sermonis acumina in ipsis quasi fiant competentes copulae et nuptiae Mercurii et Philologiae. Multos enim nouimus habere quasi Philologiam i. amorem sapientiae et rationis carere tamen Mercurio i. eloquenti luculentoque sermone. E contrario multos facundiam copiamque sermonum amittere tamen fundamenta perfectionemque rationum. Desiderat enim Mercurius copulari Philologiae itemque Phylologia adnecti Mercurio quia et sermo ex plenitudine rationis subsistere et ratio per hostia sermonis desiderat propagari.

10

Tu O tu hymene

11

psallentem uerba patris martiani ad hymeneum

12

thalamis locus nuptiarum grece ΘΗΛΗΜΑ dicitur

13

thalamis ΤΗΛΗΜΑ grece voluptas inde dicitur thalamus

14

quem perhibent

15

matre de

16

camena dea a quodam canore

17

camena Camena mater hymenei cuius laus hic ponitur qui est deus nuptiarum

18

camena In fronte huius libri quinque argumentationibus colligitur laus hymenei. Hymeneus namque deus nuptiarum dicitur filius Iouis et Veneris, frater scilicet Cupidinis. Ut quibusdam tamen uidetur idem est Hymeneus qui et Cupido, immo ut quidam uolunt filius Dionisii. Hymeneus autem et Himen uicissim a se dicuntur. Hymineae namque est locus conceptionis ubi puerperia peraguntur.

19

Pro- genitum natum uere genitum

20

peribent dicunt uel confirmant

21

peribent Ideo perhibent quia tu solitus es in nuptiis illorum psallere

22

copula sacra coniunctionem sanctam

23

deum deorum

24

Semina fisicam rem tangit quia quamuis elementa natura discrepent tamen unum sine altero in creaturis non consistit et mutuo mixta sunt ut ignis in aqua quod dicit semina subaudis omnium rerum animalium omnium elementorum

25

archa- nis secretis misticis legibus

26

stringens ligans

27

pugnantia discrepantia uel multiplicari uolentia

28

Complexuque coniugio uel coniunctione sacra

29

sacro licito

30

dissona nexa diuerso sexu differentia

31

dissona nexa dissona per naturam sicut uirum et feminam nectit per copulae gratiam ad creandam prolem

32

nexa iuncta

33

foves iungis

34

elementa Ambrosius dicit a limo limas addita praepositione e quasi valde formo inde elementa

35

elementa Aliquando enim semina retinet in natura rerum aliquando soluit ut crescant. Ilen grece dicitur materies sicut Isidorus dicit quia stochia grece latine elementa unde inuisibilia cuncta procedunt.

36

elementa materies

37

ligas copulas

38

vicibus per uices

39

mundumque maritas ad ipsum enim pertinent nuptiae

40

maritas fecundas

41

auram mentis. corporibus socias socias corporibus auram quae mens est id est uitales aures

42

Phoedere conplacito pacto coniunctione

43

Phoedere conplacito convenienti collibito federe

44

sub quo id est sub te

45

natura id est omnis non solum uiri et feminae sed etiam omnium creaturarum

46

iugatur coniungitur uel sociatur

47

Sexus concilians scilicet maris et feminae consocians

48

sub amore fidem quia amor precedit ut fides utique coniugii sequatur

49

sub amore fidem quia quicquid iungitur quodam amore naturali iungitur et in animalibus et in inanimalibus

50

hymenee Imeneus iuxta quosdam ipse est Cupido filius Veneris et Iouis secundum alios filius Iunonis et Iouis et sicut quidam dicunt filius Dionisii et Camenae sed proprie Himeneus uel imen locus in quo puerperia peraguntur

51

hymenee probat te

52

de- cens pulcher

53

hymenee de- cens cypridis qui maxima cura es id est quem Cipris maxime curat uxor Oceani vel Imenei

54

Hinc id est ex hac re probat te calliopea annuere

55

flagrans. splendens

56

ore laus pulchritudinis

57

ore a tuo ore

58

cupido amor

59

micat lucet

60

bacc^hus liber pater

61

placuisse id est placuit

62

placuisse subaudis tibi

63

choreas choros uirginum uel cantus uel epitalamia carmen uidelicet nuptiarum

64

genitricis id est Iunonis uel Veneris

65

habes cognosci

66

Comere componere uel ornare

67

vernificis uel uiridantibus uiridis

68

florentia pulcre splendentia more antiquo

69

sertis coronis

70

sertis Sertum et corona unum dicuntur apud grecos stephaneos dicitur coronatus

71

Seu hinc probat te

72

consanguineo fratri suo

73

consanguineo scilicet tibi

74

gratia dea

75

gratia trina accusatiuus id est tria

76

gratia trina hoc est tria concessit uultum uocem gestum. Laudat eum a pulchritudine genere cantilena et peritia pulchritudine cum dicit ore micat, genere inquiens quod Bacus pater est, cantu inferens cantare choreas thalamos, peritia subiungens comere limina sertis uel trina dea quia tres sunt gratiae filiae Iouis uno oculo utentes quia gratia simplex pergit et duplex redit.

77

Conubium copulam

78

componeⁿs construens illa

79

callio- pea dea a greca ethimologia descendens calion fone bona sonoritas id est uox.

80

auspitio inchoamento

81

auspitio initio

82

probat orphei

83

probat confirmat testificatur

84

annuere fauere consentire

85

annuere hic se primum ostendit de amore deorum cecinisse et precessorem in hoc nullum abuisse uel aliud cogitans uel ab honore curiae sublatum

86

crebrius in una eademque re et ligat et soluit quia semina quae tempore hiemis in arboribus et ceteris rebus ut non uideantur sed intra se sint tempore ueris soluit ut fructum ferant et de ipsis quae ligauerat mundum maritat

87

crebrius comparatiuus pro positiuo

88

crebrius sepe

89

inopinum incredibile

90

intactumque inexpositum intractatum

91

nescioquid inopinum intactumque uel aliud cogitans uel quia de amore nullus alius cantasset

92

moliens cogitans

93

cano canto

94

respersum uariatum uel intertinctum

95

incrementisque aetatibus

96

lustralibus quinquennalibus

97

decuriatum uetustum

98

incrementisque lustralibus decuriatum quasi de quinquennio in quinquennium ad hanc aetatem

99

nugulas nugas hebreum est. Inde nugulas hic ostendit hebream linguam matrem fore omnium linguarum

100

nugulas stoliditates uel levitates

101

ineptias inutiles

102

aggarrire submurmurare

103

non perferens non sustinens

104

martianus s. filius

105

intervenit dicens repente uenit uel uenit intercanendum

106

pater s. est

107

vulgata manifestata

108

cantare quia quamdiu uersus cantauit occulte cecinit nec aperuit id quod cantauerat

109

deproperas consuescis uel festinas

110

ritu more

111

nictantis uigilantis uel annuentis

112

nictantis nictare enim et annuere et uigilare est

113

antis- titis principis

114

fores originem et fomitem cordis tui

115

reseraris. reseres

116

ΓYMNOΛOΓYCEIC ratiocinaris compositum est ab exercitatione et ratione

117

ΓYMNOΛOΓYCEIC philosofaris

118

edoce ostende

119

apportes dicere

120

quorsum praedicta quo ordine uel in quam partem

121

desipis id est a sapore sapientiae recedis

122

Ne tu inquam desipis responsio patris ad filium

123

perspicui lucidi

124

EΓEPIMION fuit enim egerimion liber i. nuptiarum in quo continebantur deorum nuptiae et amor nuptiarum

125

EΓEPIMION. s. carmina

126

noscens nominatiuus est

127

creperum dubium aduerbium

128

creperum genitiuo

129

nec nonne

130

liquet claret

131

praelibante praegustante praetangente

132

disposita i. carmina praedicta ordinata

133

nuptias resultare i. ipsa disposita resultent nuptias

134

resultare recinere

135

concepta s. carmina inchoata

136

scaturiginis ebullitionis uel fontis

137

profluxerint emanauerint

138

properus uelox festinus

139

scrutator inpatiens inquisitor

140

inquiris petis desideras

141

satyra i. poetria

142

cominiscens consumans recordans peragens

143

hyemali pervigilio longa uigilia

144

hyemali pervigilio omnes uigiliae hiemales etiam dici possunt

145

marcescentes antedeficientes uel extingentes propter nimium ignem

146

perculerit displicuerit s. te i. offenderit

147

explicabo narrabo

148

Cum inter deos Climax figura est id est epilogium. Epilogium dicitur peroratio. Climax ascensio a minoribus ad maiora secundum naturalem ordinem.

149

sacra coniugia licitae copulae

150

procreationis multiplicis progeniae

151

procreationis un- dique i. ex parte deorum dearumque uel deorum et hominum haec tota sententia persuasio est.

152

numerosae ex omni parte

153

praeclues ualde nobiles s. cum fieret

154

praeclues nunc epilogum facit ut quod maximum est in fine reseruet duo cresco uel nobilito

155

dulcium amabilium

156

potirentur. uterentur

157

praesertimque maxime

158

potissimos ualde potentes s. deos

Facsimile

Transcription

Folio 2r (incipit liber 1)

[folio 2 recto] #2#

MARTIANI1 MINEI2 FELICIS3 4CAPELLAE 5

AFRI CARTAGINIENSIS 6DE NUPTIIS 7PHILOLOGIAE 8

LIBER PRIMUS INCIPIT9

§1§Tu10 quem psallentem11 thalamis 1213quem14 matre15 camena161718.|| Pro-

genitum 19peribent2021. copula sacra 22deum23. || Semina24 qui archa-

nis25 stringens 26pugnantia 27vinclis. || Complexuque28 sacro29. dissona

nexa303132 foves33. || Namque elementa343536 ligas37 vicibus38 mundumque maritas3940. ||

Atque auram mentis. corporibus socias41. || Phoedere conplacito4243. sub quo 44

natura 45iugatur46. || Sexus concilians47. et sub amore fidem4849. || O hymenee50 51de-

cens 52cypridis qui maxima cura es53. || Hinc54 tibi nam flagrans.55 ore5657 cupido
58

micat59. || Seu tibi quod bacc^hus60 pater est placuisse61 62choreas63. || Cantare ad thala-

mos. Seu genitricis64 habes65. || Comere 66vernificis67. florentia 68limina sertis6970. ||

Seu71 consanguineo7273. gratia74 trina 7576dedit. || Conubium 77divum. componeⁿs78 callio-

pea79. || Carminis auspitio8081. te probat82 83annuere8485. ||

§2§Dum crebrius8687 88istos hymenei versiculos nescioquid inopinum89 intactumque90 91moliens
92

cano 93respersum94 capillis albicantibus verticem incrementisque95 lustralibus 96decuriatum 97
98

nugulas99100 ineptias 101aggarrire102 non perferens 103martianus104 intervenit dicens105. Quid istud

mi pater 106quod nondum vulgata107 materiae cantare108 deproperas109. Et ritu 110nictantis 111112antis-

titis 113priusquam fores114. aditumque reseraris.115 ΓYMNOΛOΓYCEIC116117? quin potius edoce118

quid apportes119. et quorsum praedicta 120sonuerint revelato. Ne tu inquam desipis 121122admo-

dumque perspicui 123operis EΓEPIMION124.125 noscens 126creperum127 128sapis? nec129 liquet 130hyme-

neo praelibante131 disposita 132nuptias resultare133134? si vero concepta135 cuius scaturiginis136

vena profluxerint 137properus138 scrutator 139inquiris140. fabellam tibi quam satyra
141

cominiscens 142hyemali pervigilio 143144marcescentes 145mecum lucernas edocuit. ni proli-

xitas perculerit146 explicabo147. §3§Cum inter deos 148fierent sacra coniugia 149procreationis 150un-

dique 151numerosae152 liberique praeclues153154. ac nepotum dulcium 155aetheria multitudo

et inter se quodam caelicolarum complexu ac foedere potirentur.156 praesertimque 157potissimos
158